สุขภาพ-งานวิจัย

ยาฝังคุมกำเนิด (Contraceptive Implant) คืออะไร
เป็นวิธีคุมกำเนิดแบบชั่วคราวที่มีประสิทธิภาพสูง ซึ่งในประเทศไทยปัจจุบันมี 3 ชนิด ได้แก่ Norplant®, Jadelle® และ Implanon NXT® โดยทั้ง 3 ชนิดเป็นระบบที่แคปซูลหรือหลอดที่ใช้ฝังไม่สลายตัว (non-biodegradable implants) ภายในแท่งหรือหลอดจะบรรจุฮอร์โมนโปรเจสติน (Progestin) เอาไว้ เมื่อฝังเอาไว้เรียบร้อยก็จะค่อย ๆ ปล่อยฮอร์โมนชนิดนี้เข้าสู่ร่างกาย
ป้องกันการตั้งครรภ์ได้อย่างไร นานแค่ไหน
ช่วยป้องกันการตั้งครรภ์ได้ โดยมีฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่ ทำให้มูกปากมดลูกเหนียวข้นส่งผลให้เชื้ออสุจิเคลื่อนผ่านเข้าโพรงมดลูกได้ยากขึ้น อยู่ได้นานเป็นเวลา 3-5 ปี แล้วแต่ชนิดของยา
ใครบ้างที่เหมาะสมที่จะคุมกำเนิดด้วยยาฝัง
-สตรีที่ต้องการคุมกำเนิดนานตั้งแต่ 3ปีขึ้นไป
– สตรีหลังคลอดและให้นมบุตร
– สตรีที่สูบบุหรี่
– สตรีที่มีภาวะอ้วน (ดัชนีมวลกายมากกว่าหรือเท่ากับ 30กิโลกรัมต่อตารางเมตร)
– สตรีที่มีข้อห้ามในการใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน เช่น เป็นไมเกรนมีความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองเป็นต้น

ตัวอย่างยาฝังคุมกำเนิดแบบ Norplant

ตัวอย่างยาฝังคุมกำเนิดแบบ Implanon

ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยาฝังคุมกำาเนิด
-สตรีที่ตั้งครรภ์หรือสงสัยว่าตั้งครรภ์
-มีภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำระยะเฉียบพลัน
-เป็นมะเร็งหรือสงสัยว่าเป็นมะเร็งที่ตอบสนองต่อฮอร์โมนเพศ เช่น มะเร็งเต้านม
– มีหรือเคยมีเนื้องอกที่ตับ มีการท างานของตับผิดปกติ
– มีเลือดออกจากช่องคลอดที่ไม่ทราบสาเหตุ
ผลข้างเคียงของยาฝังคุมกำเนิด
-เมื่อฝังยาฝังคุมกำเนิดอาจทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ซึ่งเป็นอาการปกติของปีแรกที่ฝังยา
-บางคนอาจมีประจำเดือนที่มากขึ้นหรือมาถี่ขึ้น โดยเฉพาะในช่วงปีแรกที่เริ่มฝังยา
-บางคนอาจมีประจำเดือนมาไม่ตรงเวลาหรือมาน้อย ซึ่งพบว่า 1 ใน 5 ของผู้ที่ฝังยาคุมกำเนิดจะไม่มีเลือดออกมาเมื่อมีประจำเดือน
-ยาฝังคุมกำเนิดไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ได้ ดังนั้น เมื่อเพศสัมพันธ์ยังคงมีความเสี่ยงในการติดเชื้อดังกล่าวอยู่ จึงควรต้องมีการป้องกัน เช่น ใส่ถุงยางอนามัย เป็นต้น
การฝังยาคุมก ำเนิดมีโอกาสมีบุตรยากหรือไม่
ยาฝังคุมกำเนิดไม่ได้ท าให้มีบุตรยาก เนื่องจากภายหลังถอดยาฝังคุมก าเนิดออก ระดับฮอร์โมนของยาฝังคุมกำเนิดจะลดลงอย่างรวดเร็ว สตรีสามารถกลับมาตกไข่ใน 1-2เดือน โดยผู้ใช้ยาเกือบทั้งหมดจะสามารถกลับมาตั้งครรภ์ได้ภายใน 1ปี

เรียบเรียงและค้นคว้าใหม่ โดยนพ.จรัสพล รินทระ …….ปรับปรุงข้อมูลล่าสุด…..6 September 2020